Modernizacja samochodów ciężarowo-terenowych Star 266

Od kilku lat w parku terenowych samochodów ciężarowych Wojska Polskiego następuje wymiana pokoleniowa. Wozy pamiętające czasy Układu Warszawskiego, są sukcesywnie zastępowane przez nowe ciężarówki, głównie marki Jelcz. Jednak „stare wojsko” nie tak szybko odejdzie do rezerwy. Udowadnia to Jarosław Brach w nowej książce poświęconej modernizacji Stara 266, woła roboczego i transportowego symbolu polskiej armii.

W okresie wakacyjnym zrecenzowałem książkę Wojciecha Połomskiego. Należąca do serii „Typy Broni i Uzbrojenia”, monografia „Samochodu średniej ładowności wysokiej mobilności Jelcz 442.32” dokładnie i w bardzo rzeczowy sposób przedstawiła coraz częściej spotykaną na drogach ciężarówkę WP. Wymiana sprzętu transportowego przez wojsko prowadzona jest dwutorowo, tj. poprzez zakup nowych pojazdów oraz modernizację starszych generacyjnie Starów 266.

Tą drugą sferą unowocześniania taboru polskiej armii zajął się Jarosław Brach. Redaktor naczelny miesięcznika Ciężarówki i Autobusy oraz pracownik naukowy Katedry Logistyki Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, przedstawił proces modernizacji Stara 266 w książce wydanej przez Agencję CB. I tutaj pojawia się zaskoczenie, ponieważ najnowsze dzieło warszawskiego wydawnictwa nie należy do zapoczątkowanej w 1970 roku serii broszur „Typy Broni i Uzbrojenia”. Książka J. Bracha rozpoczyna zupełnie nową edycję pt. „Broń i Wyposażenie Wojska Polskiego”.

Następcy

Wprowadzony do produkcji seryjnej w 1973 roku Star 266, śmiało może być uznany za jeden z najlepszych produktów polskiej motoryzacji. Starachowicki wszędołaz trafił na uzbrojenie Wojska Polskiego w liczbie ponad 17 tys. egzemplarzy oraz został wyeksportowany m.in. do Angoli, Birmy, Libii, Jemenu czy Węgier. Niestety nawet najbardziej udana konstrukcja z czasem zaczyna odbiegać od światowych trendów i potrzebuje następcy. Jarosław Brach w pierwszych rozdziałach książki przedstawił próby stworzenia nowych starachowickich ciężarówek z napędem na wszystkie koła. Poczynając od samodzielnie opracowanych w latach 80. i 90. prototypów 1144, 1344, 1366 oraz 155-66M, a kończąc na terenowych Starach wykorzystujących kluczowe komponenty dostarczane przez niemiecką firmę MAN.

Czytelnik ma możliwość zapoznania się z historią, opisem konstrukcji i danymi technicznymi modeli 944, 1266 (prototyp), 1466 i 1566. Rozwój pojazdów nowej generacji zapoczątkował samodzielnie Star, jednak ich produkcja i dostawy były prowadzone w czasie, gdy firma znajdowała się w rękach niemieckiego właściciela. Autor nie zapomniał poruszyć, budzącej kontrowersje kwestii planów koncernu MAN, względem starachowickiej fabryki i jej wyrobów. Co ostatecznie doprowadziło do zmiany profilu produkcji zakładu, z ciężarówek marki Star na wiązki elektryczne, szkielety nadwozi autobusów, aż w końcu kompletne autobusy (od 2016).

W równie kompleksowy sposób J. Brach zaprezentował przygotowaną przez MAN-a, propozycję nowej ciężarówki z napędem 4×4. Star 1444, czyli zrebrandowany MAN TGM został przedstawiony w 2007 i stanowił konkurencję dla Jelczy rodziny 442 w walce o wojskowy kontrakt. Wśród licznych ciekawostek dotyczących tego modelu znalazły się informacje dotyczące, jego odmian, wielkości dostaw do wojska oraz planów koncernu MAN wobec fabryk w Starachowicach i Niepołomicach.

Czas modernizacji

Główny temat książki, dotyczący modernizacji Stara 266 został ujęty w kilku częściach. Opisano w nich historię powstania pomysłu znacznego unowocześnienia polskiej ciężarówki. Autor nie zapomniał również wspomnieć o doświadczeniach modernizacyjnych, związanych ze starszym Starem 660. Wykonane przez AMZ Głowno oraz WZM Siemianowice Śląskie projekty, doprowadziły do powstania serii około stu Starów 660M3P i 20 egzemplarzy 660M3. Pojazdy te cechowały się lepszymi parametrami technicznymi, niż oryginalne wersje 660M1/M2, lecz ze względu na uznanie modelu 660 za całkowicie nieperspektywiczny, zaprzestano dalszych modyfikacji.

Pierwszym zmodernizowanym typem, który trafił do wojska był Star 266M. Książka daje szansę na poznanie zakresu zmian wprowadzonych w „odmłodzonym” pojeździe, liczbę i rodzaj nowych komponentów, kooperantów biorących udział w pracach modernizacyjnych, a także przyczyny zakończenia projektu przez spółkę MAN-Star Trucks.

Kolejne strony poświęcono zobrazowaniu prób stworzenia zmodernizowanych Starów, które miały zapełnić lukę po typie 266M. Przygotowane w 2008 roku przez PPHU Auto-Star i Magazyn Centralny Centrum (MCC) wersje 266AS i 266R nie doczekały się finalizacji. Jednak jedna z nich posłużyła, jako wzorzec dla firmy Autobox ze Starachowic, która z powodzeniem opracowała Stara 266M2. Jarosław Brach stworzył niezwykle dokładny opis tego wariantu. Wyczerpująco przedstawił wymagania wojska, cykl negocjacji Autobox z armią oraz etapy budowy pierwszego prototypu – w tym pomoc w przedsięwzięciu udzieloną przez firmy MCC oraz MAN. Informacje te są uzupełnione o dane dotyczące etapów rozpoczęcia „produkcji” i jej corocznej wielkość, ze szczegółowym podziałem na wszystkie wersje i odmiany.

Na deser pozostawiono opracowany w 2010 roku przez spółkę Star San Duo model 266MS, przeznaczony głównie dla odbiorców z rynku cywilnego. Od siebie mogę dodać, że modernizacje poczciwego Stara, przeprowadzają również firmy BMP Duśko oraz Motodemont.

Książka na 5!

Publikacja autorstwa Jarosława Bracha w kompleksowy sposób przedstawia następców Stara 266 oraz jego zmodernizowane odmiany. Szczegółowe opisy w połączeniu z dużą liczbą zdjęć i grafik tworzą bardzo pozytywny obraz serii „Broń i Wyposażenie Wojska Polskiego”. Nowa pozycja stanowi cenne źródło informacji dla miłośników motoryzacji i militariów, a także stanowi świetne uzupełnienie książki Sławomira Drążkiewicza, będącej nr 225 serii „Typy Broni i Uzbrojenia”, w której przedstawiono historię samochodów ciężarowych Star 660 i 266.